Công tắc 3 cực là thiết bị điện được sử dụng rộng rãi trong hệ thống điện. Thiết bị này có cấu tạo, công dụng và cách đấu nối thế nào cho đúng là điều mà nhiều người quan tâm. Hãy cùng Điện Châu Á tìm hiểu chi tiết qua bài viết sau đây nhé!
Công tắc 3 cực là gì?
Công tắc 3 cực là thiết bị dùng để đóng ngắt điện.
Công tắc 3 cực hay công tắc đảo chiều, công tắc 2 chiều là thiết bị dùng để đóng ngắt điện. Nó có 3 chân tiếp điện, gồm một cực động và hai cực tĩnh. Công tắc điện 3 cực còn được dùng để chuyển nối dòng điện nên được dùng rất rộng rãi trong các hộ gia đình được sử dụng rất rộng rãi.
Loại công tắc này có ưu điểm là có thể lắp đặt 2 vị trí khác nhau cùng một thiết bị điện. Chẳng hạn như bạn có thể lắp công tắc này ở chân cầu thang và đầu cầu thang để có thể đóng ngắt đèn mà không phải di chuyển nhiều.
Cấu tạo và nguyên lý hoạt động công tắc 3 cực
Cấu tạo
Công tắc 3 cực có cấu tạo khá đơn giản. Nó có 3 cực, gồm 2 cực tĩnh và 1 cực động và phần vỏ có nút đóng ngắn. Phần vỏ được làm bằng chất liệu nhựa có thể cách điện và chịu lực tốt. Phần cực động của công tắc là đầu vào nguồn điện và cực tĩnh là đầu ra được nối vào thiết bị tiêu thụ điện.
Nguyên lý hoạt động
Nguyên lý hoạt động của công tắc ba cực tùy thuộc vào cấu trúc và sự kết nối của các cực của nó.
Công tắc 3 cực bao gồm ba cực chính là: cực vào (điện nguồn), cực ra (thiết bị điện) và cực điều khiển (cực chuyển đổi). Cực điều khiển có thể nằm ở giữa cực vào và cực ra hoặc có thể nằm riêng biệt hoàn toàn.
Công tắc 3 cực có ba trạng thái hoạt động chính:
Trạng thái 1 (ON-ON): Cực điều khiển kết nối với cả cực vào và cực ra, cho phép dòng điện đi từ cực vào đến cực ra.
Trạng thái 2 (ON-OFF):Ccực điều khiển được ngắt kết nối với cả cực vào và cực ra, mạch điện bị ngắt và không có dòng điện đi qua.
Trạng thái 3 (OFF-ON): Cực điều khiển được kết nối với cực ra và không kết nối với cực vào, cho phép dòng điện đi từ cực ra đến cực vào.
Xem thêm: 9 loại công tắc điện dân dụng phổ biến nhất hiện nay
Công dụng của công tắc 3 cực
Dưới đây là các công dụng nổi bật của công tắc ba cực:
- Chuyển đổi nguồn điện thuận tiện: Công tắc 3 cực thường được dùng để chuyển đổi hai nguồn điện khác nhau, người dùng có thể lựa chọn nguồn điện mà họ muốn sử dụng.
- Giúp đóng cắt mạch để có thể tắt và bật thiết bị nhanh chóng. Người sử dụng có thể đứng bật ở vị trí này và tắt ở vị trí khác.
- Có thể dùng trong hệ thống điều khiển tự động: Công tắc 3 cực được sử dụng trong các hệ thống điều khiển tự động phức tạp. Nó có thể được kết nối với các cảm biến và các thiết bị điều khiển khác để thực hiện các chức năng tự động như trong các hệ thống điều khiển nhà thông minh.
Phân biệt công tắc 3 cực và công tắc 2 cực
Công tắc 3 cực và công tắc 2 cực có một số khác biệt như sau:
Công tắc 2 cực:
Cấu trúc: Công tắc 2 cực có hai cực chính: cực vào và cực ra. Khi công tắc đóng, cực vào và cực ra được kết nối, cho phép dòng điện đi qua. Khi công tắc mở, không có dòng điện đi qua và mạch được ngắt.
Trạng thái hoạt động: Công tắc 2 cực có hai trạng thái hoạt động: mở (OFF) và đóng (ON). Trong trạng thái mở, mạch điện bị ngắt và không có dòng điện đi qua. Trong trạng thái đóng, mạch điện được kết nối và có dòng điện chảy qua.
Xem thêm: Chi tiết hơn về công tắc 2 cực, cách đấu công tắc 2 cực an toàn và chuẩn nhất
Công tắc 3 cực:
Cấu trúc: Công tắc 3 cực bao gồm có ba cực chính: cực vào, cực ra và cực điều khiển. Cực điều khiển có thể được nối với cực vào hoặc cực ra tùy vào trạng thái của công tắc.
Trạng thái hoạt động: Công tắc 3 cực có ba trạng thái hoạt động chính:
- Trạng thái ON-ON: Cực điều khiển được kết nối với cả cực vào và cực ra, cho phép dòng điện chảy qua.
- Trạng thái ON-OFF: Cực điều khiển được ngắt kết nối với cả cực vào và cực ra, mạch điện bị ngắt.
- Trạng thái OFF-ON: Cực điều khiển được kết nối với cực ra và không kết nối với cực vào, cho phép dòng điện chảy qua.
Hướng dẫn cách đấu an toàn
Sau đây là các bước để bạn có thể đấu nối công tắc 3 cực.
Thiết bị cần chuẩn bị:
- Công tắc ba cực: Đảm bảo rằng công tắc có đủ ba cực.
- Dây cáp điện: Lựa chọn dây cáp có độ dẫn điện tốt và có kích thước phù hợp với công suất điện của hệ thống.
- Dao cắt dây hoặc kìm cắt dây: Để cắt dây cáp điện theo đúng độ dài cần thiết.
- Búa hoặc vặn ốc: Để gắn công tắc vào bề mặt hoặc hộp điện.
- Que đánh dấu
- Tua vít
- Bút thử điện
Quy trình đấu điện
Sơ đồ đấu công tắc 3 cực
Bước 1: Đánh dấu vị trí
Việc đánh dấu vị trí cần lắp công tắc điện 3 cực giúp xác định được vị trí của các thiết bị điện và bóng đèn sao cho phù hợp nhất. Hơn nữa, bạn cũng cần đánh dấu đường đi dây của mạch điện.
Bước 2: Khoan lỗ
Sau khi xong bước đánh dấu, bạn bắt đầu khoan lỗ để bắt vít và luồn dây để các thiết bị công tắc điện được lắp và bắt vít chắc chắn nhất.
Bước 3: Lắp thiết bị điện vào bảng
Để đảm bảo an toàn bạn cần xác định các cực của công tắc, nối dây các thiết bị đóng cắt. Sau đó bạn lắp các thiết bị điện vào bảng điện.
Bước 4: Nối dây mạch điện
Nên lắp đặt dây dẫn điện từ bảng điện ra tới bóng đèn, nối các dây vào đuôi bóng đèn để các thiết bị được hoạt động một cách tốt nhất và an toàn nhất.
Bước 5: Kiểm tra
Sau khi lắp xong công tắc điện 3 cực thì kiểm tra lại xem công tắc đã được lắp đặt đúng theo sơ đồ chưa. Nếu không có vấn đề thì bật nguồn điện và xem thiết bị có hoạt động bình thường hay chưa.
Lưu ý khi đấu công tắc 3 cực
- Xác định các cực của công tắc: Trước khi bắt đầu đấu, bạn cần xác định các cực chính của công tắc. Các cực thường được ghi nhãn là “COM” (cực chung), “NC” (Normally Closed – cực đóng) và “NO” (Normally Open – cực mở).
- Đảm bảo sự tương thích của công tắc: Kiểm tra xem công tắc ba cực có đáp ứng đúng yêu cầu của bạn hay không. Đảm bảo rằng công tắc có số cực và cấu trúc tương thích với hệ thống điện mà bạn đang sử dụng.
- Sử dụng dây cáp đúng: Chọn dây cáp phù hợp để nối các cực của công tắc. Đảm bảo rằng dây cáp có đủ độ dài và độ dẫn điện tốt để mạch điện hoạt động hiệu quả.
- Trước khi đấu nối, kiểm tra dây có hỏng hay đứt gãy không.
- Không lắp đặt ở những nơi ẩm ướt để tránh chập điện, rò rỉ điện.
- Lắp công tắc điện 3 cực cao 1.5m so với mặt sàn.
- Cần có ống bảo vệ khi đi dây điện.
- Khi kết nối mạch vào nguồn cần ngắt cầu dao điện rồi dùng bút thử điện để kiểm tra và đeo găng tay điện để đảm bảo an toàn.
- Tuân thủ mã màu dây cáp: Khi đấu công tắc 3 cực, hãy tuân thủ mã màu dây cáp chuẩn để đảm bảo an toàn và dễ nhận biết. Ví dụ, dây cáp màu đỏ thường được sử dụng cho cực vào, dây cáp màu xanh lá cây cho cực ra và dây cáp màu vàng hoặc trắng cho cực điều khiển.
- Kiểm tra và thử nghiệm: Sau khi hoàn thành đấu nối, hãy kiểm tra và thử nghiệm công tắc ba cực để đảm bảo nó hoạt động chính xác.
- Với các hệ thống điện phức tạp hơn hoặc khi làm việc với hệ thống điện có điện áp cao, bạn nên tham khảo hướng dẫn từ các chuyên gia điện hoặc kỹ thuật viên có kinh nghiệm để đảm bảo việc đấu nối diễn ra an toàn.
Trên đây là các thông tin về công tắc 3 cực cũng như cách đấu nối thiết bị điện này. Hy vọng bài viết trên từ Điện Châu Á đã mang lại những thông tin hữu ích cho bạn. Việc đấu nối công tắc này không quá phức tạp. Tuy nhiên nếu bạn không có nhiều kiến thức về điện hãy nhờ sự giúp đỡ của chuyên gia bạn nhé!
